آشنایی با روش های اسکن هسته ای کودکان در تهران

اسکن (رادیوایزوتوپ) یکی از سریع ترین و دقیق ترین راه های تشخیص و درمان بیماری های تیروئید، استخوان، قلب، کبد، و بسیاری از اندام های دیگر است که در آن از مواد رادیواکتیو متفاوتی استفاده می شود. در این مقاله سعی داریم انواع اسکن هسته ای کودکان در تهران را به شما معرفی کنیم.

آیا می دانید علم پزشکی هسته ای چگونه به وجود آمده است؟

از جمله ابتدایی ترین آثار رادیواکتیویته سال 1867 توسط سنت ویکتور بر روی امولسیون فیلم ظاهر شد. سپس اشعه ایکس را هانری بکرل در سال 1896 و در طی فرآیند بررسی خاصیت های لومینانس املاح اورانیوم کشف کرد. بکرل به واسطه قرار دادن املاح اورانیوم در صفحه های فوتوگرافی و گذاشتن آن در مکانی تاریک موفق به شناسایی اشعه ای جدید شد. ناگفته نماند که صفحه های فوتوگرافی، با قرار گرفتن در جای تاریک، موجب ظاهر شدن تصاویری می شدند. که این تصاویر باعث کشف و شناسایی اشعه جدید شدند. بعد از بکرل، ماری کوری و پییر با استفاده از تحقیقات او موفق به کشف رادیوم در سال 1898 شدند.

املاح اورانیوم دارای دو دسته تابش می باشد، این امر توسط رادرفورد و سال 1899 ثابت شد. آلفا و بتا نام هایی هستند که او برای دو تابش از املاح اورانیوم برگزیده است. کوری و ویلارد موفق شدند در سال 1900، پرتو گاما که سومین پرتو از اورانیوم می باشد را کشف کنند. در سال 1908 مشخص شد که امواج آلفا و بتا بخاطر میدان مغناطیسی دچار انحراف می گردند. اما پرتو گاما در اثر میدان مغناطیسی منحرف نمی گردد. با توجه به نتایج آزمایشات رادفورد در سال 1911 مشخص شد که محیط اطراف اتم خالی بوده و نیز اطراف هسته را الکترون ها احاطه کرده اند که به دور آن می چرخند.

سرآغاز فعالیت پزشکی هسته ای در ایران چگونه بود؟

یکی از دانشکده های تهران که در زمینه علوم پزشکی می باشد، توانست سال 1339 با استفاده از یک شمارشگر گایگر مقدار ید رادیواکتیو را آزمایش کرده و سپس از مواد پرتوزا بهره برداری کند. یک پژوهشگر بریتانیایی به نام کاسبرت نوکز توانست تاثیر فراوانی در زمینه پیشرفت پزشکی هسته ای در ایران داشته باشد. در سال 1340 دکتر نظام مافی با کمک کاسبرت نوکز و با استفاده از یک پویشگر تیروئید تحقیقاتی کرده و توانست نقطه آغازین پزشکی هسته ای در ایران شود. دانشگاه تهران موفق شد سال 1346 مرکز پزشکی هسته ای را توسط تحقیقات بر روی عدد ترشح کننده داخلی ایجاد کرده و جایگاه اولین و قدیمی ترین مرکز پزشکی هسته ای در ایران را از آن خود کرد.

نهایت امکانات موجود در این مرکز در آغاز به یک دستگاه دوربین انگر ختم می شد. اما با مرور زمان این مرکز توانست امکانات خود را مجهز کرده و شرایط اسکن هسته ای کودکان در تهران را فراهم کند. از آن پس سازمان انرژی اتمی ایران موظف بود که تمامی پرتوداروهای لازم را برای درمان بیماران تهیه کند. دیوید کوهل دارای یک تیم تحقیقاتی بود که در دهه 1970 میلادی عباس علوی که یک دانشمند ایرانی بود به عنوان شاگرد و عضو تیم تحقیقاتی کوهل شناخته شد. علوی یک متخصص ایرانی مقیم خارج بود که فعالیت های زیادی در خارج از ایران داشت. این فعالیت ها توانست در بهتر شدن علم پزشکی هسته ای تاثیرگذار باشد. کوهل و علوی موفق به اختراع سیستم های اسپکت شدند. به علت تاثیرات علوی در زمینه پیشرفت پزشکی هسته، جامعه پزشکی هسته ای آمریکا جایزه دِهِوسی را به علوی اهدا کرد. این اتفاق زیبا مصادف با سال 2004 میلادی بود.

معرفی اسکن هسته ای کودکان در تهران و کاربردهای آن

بخاطر ویژگی های جسمانی کودکان، می توان گفت که در مقابل پرتوگیری آسیب پذیر تر هستند. ولی ممکن است در برخی مواقع ممکن است برای تشخیص بیماری ها ناچار به استفاده از روش های تصویربرداری پزشکی هسته ای برای کودکان شویم. اما این کار را به شکلی انجام می دهند که کودک خیلی آسیب نبیند. جهت انجام اسکن هسته ای کودکان مقدار کمی مواد رادیواکتیوی، یک دوربین مخصوص و یک کامپیوتر جهت تشخیص مشکلات موجود مورد نیاز است. سن استفاده از این اسکن در کودکان متفاوت است، در برخی موارد ممکن است کودک از بدو تولد نیاز به این آزمایش داشته باشد.

اطلاعات به دست آمده از طرق تصویربرداری منحصر به فرد بوده و امکان دریافت این اطلاعات از روش های دیگر ممکن نمی باشد. بهتر است پیش از انجام این آزمایش در خصوص مریضی های اخیر کودک، شرایط پزشکی و داروهای مصرفی و نیز حساسیت های کودک به دکتر او اطلاع دهید. پزشک معالج با توجه به نوع معاینه می تواند تشخیص دهد که کودک پیش از انجام آزمایش بهتر است چه رژیم غذایی یا نوشیدنی را رعایت کند. اگر از روش های بیهوشی عمومی و یا داروهای آرامبخش استفاده شود، رعایت رژیم غذایی مهم تر می شود. در اغلب آزمایش های هسته ای، معمولا نیاز به تزریقی در رگ، بازو و یا دست می باشد، به همین خاطر به والدین پیشنهاد می شود که لباس راحتی تن کودک خود بپوشند.

آشنایی با انواع اسکن هسته ای کودکان در تهران

در علم پزشکی هسته ای از لحاظ نیاز بیمار انواع مختلف اسکن قابل استفاده است. هر یک از این روش ها را برای یک عضو خاص در نظر گرفته اند. شما می توانید در این بخش از مقاله با برخی از این روش ها آشنا شوید.

اسکن استخوان

برای انجان این تصویربرداری باید اول مواد پرتوزا برای بیمار تزریق شود تا در محل مورد نظر جمع شوند و امکان عکسبرداری را فراهم کرده و به تشخیص بهتر کمک کند.

اسکن مغزی

در این روش مواد پرتوزا را به مغز تزریق کرده و باید این مواد از سد خونی در مغز عبور کنند، و در اثر تجمیع این مواد در قسمت مورد نظر و محل های مورد آسیب مانند تومورها می توان با عکسبرداری دقیق تشخیص بهتری صورت گیرد.

اسکن گالیم

برای تشخیص محل های دارای التهاب و یا انواع عفونت های مزمن از این روش که به نوعی آزمایش به سبک غیرتهاجمی تلقی می شود، استفاده شده و شیوه انجام این آزمایش با کمک گرفتن از رادیوایزوتوپ گالیم 67 می باشد. استئومیلیت، تب با منشا ناشناخته و لنفوم هوجکین از جمله مواردی هستند که به روش اسکن گالیم تشخیص داده می شوند.

اسکن خون (موگا)

از این شیوه اسکن برای بررسی عملکرد قلب استفاده می کنند. در اسکن MUGA مواد رادیواکتیوی را استفاده کرده و بعد تصاویری را از ضربان قلب گرفته و با توجه به آنها مشکلات پمپاژ خون را پیدا می کنند.

اسکن ریوی

این روش را با نام های پت اسکن و اسپکت می شناسند. و از این روش برای تشخیص بیماری های ریوی استفاده می کنند.

روش هایی مانند سستامیبی تکنسیوم، سینتیگرافی تالیم و اسکن تیروئید و نیز برخی روش های ترکیبی از جمله روش های دیگر اسکن هسته ای کودکان در تهران می باشند.

استفاده از اسکن هسته ای برای کودکان چه لزومی دارد؟

با توجه به اینکه آزمایشات پزشکی هسته ای قادر به تشخیص فعالیت های مولکولی هستند، در نتیجه می توانند بیماری را از ابتدا تشخیص دهند. علاوه بر این یکی دیگر از فواید انجام اسکن هسته ای این است که متوجه می شویم که بدن بیمار به درمان جوابی می دهد یا نه. اسکن هسته ای کودکان در تهران در واقع انجام معاینات تصویربرداری در نوزادان و کودکان کم سن و نیز نوجوانان می باشد. شایان ذکر است که تمامی روش های اسکن پزشکی هسته ای به صورت غیرتهاجمی می باشند. این روش ها اغلب برای تشخیص و بررسی شرایط پزشکی از طریق مواد رادیواکتیوی تحت عنوان رادیودارو به کمک پزشکان می آیند.

در کل می توان گفت که اسکن هسته ای کودکان در تهران جهت تشخیص اختلالات کودکی مادرزادی و یا اختلالات دوران کودکی استفاده می شوند. برای هر یک از اندام های بدن روش های مختلفی وجود دارد که از جمله آنها می توان موارد زیر را نام برد.

کلیه ها و مثانه، استخوان ها، کبد و کیسه صفرا، دستگاه گوارش، ریه ها، مغز، غدد تیروئید. علاوه بر تمامی این موارد از علم پزشکی هسته ای در تشخیص بیماری هایی نظیر انسداد ادرار در کلیه، رفلاکس یا جریان برگشتی ادرار از مثانه به کلیه، سرطان استخوان و مشکلات مربوط به استخوان، انواع عفونت، تروما، خونریزی و تحرک دستگاه گوارش، تومورها و گسترش سلول های سرطانی در جسم، زردی در نوزادان و خردسالان، بیماری صرع، محل، آناتومی و عملکرد غده تیروئید نیز استفاده می شود.

کودکان در زمان انجام اسکن و پس از آن چه احساساتی را تجربه می کنند؟

اغلب فرآیند اسکن هسته ای به جز تزریق داخل وریدی عاری از درد هستند. خیلی کم پیش می آید که اسکن های هسته ای دارای درد، ناراحتی و یا عوارض جانبی باشند. در صورتی که رادیودارو به صورت وریدی تجویز شود، ممکن است در زمان ورود سوزن به داخل رگ کودک ضربه ای شبیه به انگشت سنج حس کند. و زمانی که مواد رادیواکتیوی به بازوی تزریق شوند، کودک هیچ چیزی را احساس نمی کند. شایان ذکر می باشد که پروسه اسکن هسته ای دارای درد زیادی برای کودک نمی باشد. اما حس اجبار و تحمل شرایط ممکن است برای کودک سخت و طاقت فرسا باشد.

به همین خاطر به والدین پیشنهاد می شود که در زمان انجام فرآیند فرزند خود را ترک نکرده و حس آرامش خاطر را به آنها دهند. به علاوه والدین می توانند برای آرام کردن فرزندان خود از وسایل و اسباب بازی هایی که مورد علاقه کودک هستند مانند پستانک، کتاب، و یا پتو و… به همراه داشته و توسط آنها موجبات سرگرمی و آرامش را برای فرزند خود فراهم کنند. همچنین در صورتی که به کودک آرامبخش داده داده شود، این امکان وجود دارد که بعضی مسائل را پس از آزمایش ها مد نظر قرار دهند. پس از انجام آزمایشات میزان کمی از اشعه های رادیواکتیو در جسم کودکان بر جای می ماند، برای دفع این اشعه های باید به کودک مایعات زیادی داده شود تا اشعه ها از طریق مدفوع و یا ادرار بعد از 24 ساعت دفع شوند.

آیا برای انجام اسکن هسته ای کودکان در تهران، نیاز به ایجاد آمادگی قبلی در کودکان وجود دارد؟

بهتر است قبل از آغاز آزمایش به کودک اطمینان خاطر دهید که کنار او خواهید ماند. در صورتی که کودک شما در سنی قرار دارد که حرف را متوجه می شود، می توانید در این خصوص با او حرف بزنید. پوشیدن لباس آزاد باعث راحت تر بودن کودک شما می شود. قبل از انجام هرگونه آزمایشی باید لیستی از تمامی داروهای مصرفی کودک خود را به پزشک تحویل بدهید. در خصوص تغذیه قبل و بعد آزمایش نیز بهتر است به دستورات پزشک توجه کنید.

اسکن هسته ای کودکان در تهران ممکن است چه خطراتی در پیش داشته باشد؟

اشعه گاما از ماده رادیواکتیو ساطع می شود، اشعه های رادیواکتیو دارای مضراتی برای بدن هستند، تا جایی که ممکن است در صورت استفاده مقادیر بالا حتی به سلول های بدن نیز آسیب برسد. علاوه بر این تمامی روش های تشخیص و درمان بیماری ها علاوه بر مزایایی که دارند، عوارض خاص خود را هم دارا می باشند. اما محققین سعی دارند که عوارض آنها را تا حد امکان کاهش دهند. در هر نوبت اسکن هسته ای، اشعه وارده به بدن معادل است با 200 برابر اشعه رادیوگرافی عمومی. شاید این اندازه زیاد  باشد اما برای بدن ضرری ندارد و موجب آسیب نمی شود. بخاطر کم کردن آسیب های اشعه رادیواکتیو اندازه ماده رادیواکتیو مورد استفاده را کم می کنند. در نتیجه ماده رادیواکتیو تزریق شده به بیمار رقیق شده و به همین خاطر اشعه های خارج شده از جسم بیمار کاسته می شود.

مشکلی که وجود دارد این است که بخاطر کم بودن اشعه در بدن، تصویربرداری سخت تر می شود. و شاید لازم باشد که بیمار نزدیک به یک ساعت در برابر دوربین دستگاه بماند تا به حد کافی اشعه به سنسور دوربین وارد گردد. در این فاصله امکان دارد که دوربین در جهت های متفاوت جابجا شده و جسم بیمار را از زاویه های مختلف بررسی کند. در این بازه زمانی که دوربین در حال بررسی است، بیمار لازم است که ثابت بماند. عمل اسکن هسته ای دارای مضراتی برای جنین می باشد. اگر شخص مشکوک به باردار باشد و یا مطمئن باشد که باردار است، لازم است که به دکتر خود بگوید. اگر یک خانم شیرده ناچار به انجام اسکن هسته ای شود لازم است به مدت 2 روز پس از انجام اسکن، شیر خود را دوشیده و از آن برای نوزاد استفاده نکند، بلکه دور ریخته شود.

مرکز هسته ای بیمارستان پارس دارای متخصصان مجرب و کاربلدی می باشد که شما می توانید از خدمات آنها در بیمارستان پارس بهره مند شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر، ایجاد ارتباط با متخصصین و گرفتن نوبت جهت مراجعه به سایت https://pars-hnm.com/ این مرکز مراجعه کنید.